Czym jest plagiat? Definicja, rodzaje i przykłady, które pomogą Ci uniknąć konsekwencji kradzieży treści

Na co dzień nie zastanawiamy się nad konsekwencjami niewinnego z pozoru “kopiuj-wklej”. Plagiat kojarzy nam się raczej z pisaniem prac dyplomowych, sporami autorów książek i utworów muzycznych. Żyjąc w dobie internetu, mamy niemal nieograniczony dostęp do treści, które tworzone są na masową skalę. Nigdy wcześniej plagiat nie był tak łatwy do popełnienia ani tak kuszący.

Jak trzymać się granicy między inspiracją a naruszeniem autorstwa?

Jak kosztowne może być bezmyślne kopiowanie treści?

A także jak bezpiecznie korzystać ze źródeł?

O tym dowiesz się z tego artykułu.

Definicja i przykłady plagiatu

Plagiat to kradzież. Mówimy o nim, kiedy ktoś przypisuje sobie autorstwo całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania. Zawsze, kiedy w swoim dziele wykorzystasz choćby część pracy innego autora, bez wspomnienia jego nazwiska i źródła treści, stajesz się plagiatorem. Czyli przestępcą w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Plagiatem jest każde przywłaszczenie. Nie ma tu znaczenia, czy dopuszczasz się plagiatu umyślnie, czy jest on efektem niewiedzy lub zaniedbania.

Popełnienie plagiatu dziś łatwiejsze niż kiedykolwiek

Nie daj się zwieść wzniosłości słów “utwór” czy “dzieło”. Ustawa z lutego 1994 r. mówi jasno, że chroniony „jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”.

Przeczytaj więcej o znaczeniu i pochodzeniu słowa plagiat w wystąpieniu prof. Jerzego Bralczyka, które rozpoczynało III edycję Europejskiego Forum Antyplagiatowego.

Wyróżniamy następujące rodzaje plagiatu

Istnieją różne rodzaje plagiatu. Możemy wyróżnić plagiat całościowy, plagiat częściowy lub cytatowy – w zależności, jak duży fragment innego dzieła wykorzystamy. Kolejny podział odnosi się do sposobu wprowadzenia w błąd co do autorstwa całości lub jedynie elementów cudzej pracy.

Plagiat jawny

Najbardziej oczywista postać plagiatu. Najłatwiejsza w udowodnieniu. To wykorzystanie całości lub części utworu innego autora w niezmienionej formie. Oczywiście bez podania źródeł, co prowadzi do błędnego przypisania autorstwa.

Plagiat ukryty

Trudniejszy do wykrycia, choć również naruszający prawa osobiste autora. To użycie czyjegoś dzieła w nieco zmienionej formie. Celem zmian jest właśnie ukrycie przywłaszczenia i wprowadzenie innych w błąd co do autorstwa.

Rozstrzygnięcie, czy ktoś jedynie inspirował się innym utworem, czy postanowił go skrycie przejąć, może być kłopotliwe. Warto jednak pamiętać, że użycie synonimów wyrazów i zmieniony szyk zdania mogą nie wystarczyć, żeby uniknąć oskarżenia o plagiat. Co więcej, dziś tego typu próby zatuszowania plagiatu mogą zostać wykryte przez programy antyplagiatowe.

Twórz autorską treści – jak unikać popełnienia plagiatu

Zanim dowiemy się, co grozi za stosowanie plagiatu, porozmawiajmy o tym, jak najskuteczniej go unikać. Korzystanie z dostępnych źródeł, a nawet cytowanie ich nie jest przecież zabronione prawnie. Należy jednak robić to z głową.

Inspiracja – bardzo proszę, bezmyślne kopiowanie – nie, dziękuję!

Przeprowadzenie solidnego researchu to w dzisiejszych czasach fundament dobrych treści. Ludzkości trudno byłoby cokolwiek osiągnąć bez korzystania z dorobku i wiedzy poprzedników.

Jednak należy pamiętać, aby nie być jedynie bezmyślnym powielaczem treści. Korzystaj z dostępnych artykułów. Inspiruj się dokonaniami innych autorów i wzbogacaj swoją wiedzę. Dbaj jednak o to, aby Twoja twórczość, nawet ta najprostsza, była wynikiem Twojej własnej pracy i przemyśleń.

W ten sposób unikniesz drogi na skróty i stworzysz unikalny, jakościowy content, pod którym z dumą będziesz mógł się podpisać.

Oznaczenie autorstwa to uznanie osobistych praw autora, z którego dorobku korzystasz

Wykorzystywanie słów i myśli innych ludzi, szczególnie tych uznawanych za autorytety w danej dziedzinie, to nic złego. Musisz jednak jednoznacznie wyróżnić wykorzystywaną treść oraz oznaczyć jej źródło i autora.

Pamiętaj jednak, żeby cytaty innych dzieł były jedynie przyprawą, a nie głównym składnikiem Twojego utworu. On ma być zbudowany z Twoich myśli. Obce fragmenty mogą dodawać mu wartości, ale nie ją od podstaw tworzyć.

Nie ufaj nikomu, nawet sobie – sposoby wykrycia plagiatu

Do wykrycia plagiatu treści doskonale nadają się algorytmy sztucznej inteligencji. Uczelnie od lat stosują programy antyplagiatowe do sprawdzania prac naukowych.

Najprostszym sposobem może być wklejenie fragmentu danej pracy do wyszukiwarki internetowej. Ona szybko znajdzie ewentualne źródła danego tekstu czy obrazu. Możesz też skorzystać z programów antyplagiatowych, które łatwo wyszukasz w internecie.

Warto ich używać, kiedy zamierzasz użyć tekstu napisanego przez pracownika lub zamówionego u copywritera czy agencji. Jednak można to również zrobić z tekstem napisanym samemu. Szczególnie tworzonym pod kątem SEO. Skupienie na określonych frazach kluczowych może dać pozytywny wynik plagiatowy.

Konsekwencje plagiatu – odpowiedzialność karna

Są sytuacje, kiedy zapożyczenie efektów czyjejś pracy może wydawać się atrakcyjne. Skłaniać do tego może nadchodzący deadline, niepasujący nam temat czy monotonna praca nad opisami setek produktów sklepu internetowego. Pamiętajmy jednak, że każde przywłaszczenie czyjegoś utworu wiąże się z naruszeniem prawa.

Konsekwencje prawne i materialne

Plagiat to przestępstwo. Każdy, kto się go dopuszcza, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Dodatkowo autor, którego pracę bezprawnie wykorzystałeś, może ubiegać się o zaprzestanie używania jego własności intelektualnej lub o zwrot uzyskanych dzięki plagiatowi korzyści czy odszkodowanie.

Popełniając plagiat, ryzykujesz swoje dobre imię

Brak poszanowania cudzego dzieła odbija się również na naszej reputacji. Przykładem może być środowisko naukowe, w którym plagiat to przywłaszczenie oznaczające utratę dobrego imienia i wiarygodności. Podobnie jest w przypadku twórców, sprzedających swoje usługi. Jeśli klient będzie miał nieprzyjemności z powodu popełnionego przez nas plagiatu, z pewnością nie zechce dalej korzystać z naszych usług.

Wyszukiwarki też nie lubią kradzionych treści

Obecnie największym odbiorcą treści jest internet. Jest to również miejsce szczególnie czułe na unikalność contentu. Algorytmy wyszukiwarek są świetne w wykrywaniu tzw. duplicate content, czyli powielonych treści. Karą za ich stosowanie jest spadek zaufania do naszej witryny oraz niskie pozycje w wynikach wyszukiwania, czyli mała widoczność witryny.

Co w przypadku, kiedy jesteś twórcą i chcesz chronić efekty własnej pracy?

Kiedy zdecydujesz się opublikować efekty własnej twórczości w internecie, możesz zastosować kilka tricków, które mogą odstraszać potencjalnych złodziei.

Zablokuj możliwość kopiowania Twoich zdjęć i tekstów

Najczęstszą przyczyną plagiatów internetowych jest lenistwo. Kopiowanie trwa kilka sekund, pisanie własnego utworu w całości znacznie dłużej. Jeśli zablokujesz możliwość łatwego skopiowania Twojej twórczości, zmniejszysz prawdopodobieństwo, że całość pracy zostanie ukradziona przez internetowego lenia.

Ustaw przypomnienie o prawach autorskich i zakazie kopiowania

Możesz do stopki własnej strony internetowej, poza standardowym zapisem copywright, dodać informacje, że treści na niej publikowane podlegają ochronie, a ich kopiowanie i rozpowszechnianie bez Twojej zgody jest nielegalne. Oczywiście Twoje treści są chronione prawnie nawet bez takiej adnotacji. A ona nie gwarantuje, że nie zostaną ukradzione, ale umówmy się – tabliczka z nazwą firmy ochroniarskiej też sama nie złapie złodzieja. Przypomina jednak o możliwych konsekwencjach tego, co nie jest dozwolone. Często to wystarcza.

Znalazłeś złodzieja? Porozmawiaj z nim, zanim pociągniesz go do odpowiedzialności cywilnej i karnej

W internecie inaczej niż w życiu warto najpierw skontaktować się z osobą przyłapaną na kradzieży. Być może zwrócenie uwagi zmotywuje ją do wycofania się ze swojego błędu. Możesz też domagać się opublikowania przeprosin. Jeśli to nie poskutkuje, możesz zgłosić ten fakt organom ścigania, aby plagiator został pociągnięty do odpowiedzialności.

Autoplagiat – skopiowanie własnego utworu

Autoplagiat nie stanowi naruszenia z zakresu prawa autorskiego. Powstaje w wyniku ponownego opublikowania całości lub części własnego dzieła bez informowania o pierwotnym miejscu publikacji. Treści opisane są właściwym imieniem i nazwiskiem. Co więc w tym przypadku wprowadza w błąd? Często takie zachowanie ma na celu “sztuczne” powiększenie swojego dorobku oraz ilości publikacji. Choć nie jest to naruszenie osobistych praw autora, takie praktyki są szczególnie piętnowane m.in. w środowisku naukowym.

Podsumowanie

Powszechny dostęp do internetu sprawia, że plagiat do plaga dzisiejszej twórczości. Należy pamiętać, że bezprawne używanie tekstu innego autora to przestępstwo. Każde dzieło, bez względu na długość czy wartość, podlega prawnej ochronie i może być wykorzystywane jedynie bez naruszenia prawa autorskiego. Jeśli nie chcesz narażać się na nieprzyjemne konsekwencje zjawiska plagiatu, dbaj o unikalność swoich treści. Mądrze korzystaj ze źródeł. Stosując prawo cytatu, odpowiednio go opisuj. Szanuj własność innych autorów i sprawdzaj, czy przez niedopatrzenie nie kopiujesz pracy innych osób. Tę uczciwość wynagrodzą Ci internetowe wyszukiwarki, dla których autorski, unikalny content ma dużą wartość.

A jeśli ciągle masz wątpliwości, jak tworzyć unikalne i zgodne z prawem treści, zleć to profesjonalistom.

Tu masz fajnych speców od treści: